پرخاشگري دوران کودکی یک مشکل بهداشتی عمده در سراسر جهان محسوب می شود. رفتار کودك از ابعاد مهم سلامت روان وي محسوب شده و پیامدهاي قابل توجهی در زندگی آینده وي خواهد داشت .
از سال هاي پیش دبستانی هنگامی که کودك شروع به شرکت در تعاملات گسترده با همسالان می کند، پرخاشگري به یک مسئله مهم تبدیل می شود. علت این مشکل را میتوان به مجموعهاي از متغیرهاي زیستی، روانی، فرهنگی و خانوادگی نسبت داد.
مشکلات رفتاري به دو دسته ي بزرگ مشکلات رفتاري درونی سازي شده و مشکلات برونی سازي شده تقسیم میشوند. مشکلات درونی سازي شده مشکلاتی هستند که معطوف به درون تلقی می شوند و علائم اصلی آن ها با رفتارهاي بیش از حد کنترل شده رابطه دارند. مانند افسردگی و اضطراب که با دنیاي درون فرد سر و کار دارند و با تعارض هاي روانی و هیجانی همراه هستند. مشکلات برونی سازي دربردارنده رفتارهایی هستند که اغلب تصور می شود به سوي دیگران جهت دارند و در برقراري ارتباط با دیگران ظهور پیدا می کنند، مانند رفتارهاي قانون شکنی و رفتارهاي پرخاشگرانه!
یکی از شایع ترین این مشکلات رفتاري برونی سازي شده، پرخاشگري است. روانشناسان اجتماعی پرخاشگری را مشتمل بر رفتارهایی می دانند که فرد به خود یا دیگران آزار جسمانی وارد می کنند. به عبارت دیگر پرخاشگری یعنی تحمیل عمدی برخی از شکل های صدمه و اسیب به خود یا دیگران!
در اوایل سال های پیش دبستانی ، دو‌نوع پرخاشگری پدیدار می شود . رایج ترین نوع پرخاشگری وسیله ای است. در این نوع پرخاشگری، وقتی که کودکان شی،امتیاز یا چیز خاصی را می خواهند برای بدست اوردن آن ، به فردی که سر راه آن هاست حمله ور می شوند یا بر سر او فریاد می کشند.
نوع دیگر ، پرخاشگری خصمانه است که در این نوع ، کودک به دیگری آسیب می رساند ؛ پرخاشگری خصمانه دو حالت دارد
در حالت اول که پرخاشگری آشکار است کودک به دیگران صدمه بدنی وارد می کند یا او را به چنین صدمه ای تهدید میکند مثلا کتک زدن،لگد زدن، تهدید کردن…
نوع دوم پرخاشگری رابطه ای است، که به صورت محرومیت اجتماعی و شایعه پراکنی رخ میدهد و به رابطه با همسالان اسیب می زند!
معمولا در پیش دبستانی پرخاشگری بدنی و کلامی در پسرها بیشتر از دختر هاست و پسر ها درصدد تلافی برمی آیند
از سال هاي پیش دبستانی هنگامی که کودك شروع به شرکت در تعاملات گسترده با همسالان می کند، پرخاشگري به یک مسئله مهم تبدیل می شود، زیرا ممکن است این رفتار کودك به دیگران آسیب رسانده و عملکرد گروه را تضعیف کند.
عوامل مختلفی در محیط پیرامون کودك شامل خانه و مراکز مراقبتی وجود دارند که میتوانند منجر به بروز رفتارهاي پرخاشگرانه در آن ها شوند. به عنوان مثال مشکلات استرس زاي خانوادگی از قبیل از دست دادن یک شخص مورد علاقه، جابجایی به یک محله جدید، سختی هاي مهاجرت، میزان مواجهه کودك با خشونت در محیط و درآمد پائین خانواده می توانند منجر به بروز احساس ناراحتی و ناکامی در کودکان شوند
کودکان با استفاده از مکانیسم هاي مختلف سازگاري از قبیل پرخاشگري و خشونت نسبت به این تنش ها واکنش نشان می دهند به تدریج که سن کودك بالاتر می رود، وقت بیشتري را در محیط خارج از خانواده می گذراند و تحت تأثیر نگرش ها و رفتار سایر کودکان، آموزگاران و افراد بزرگسال همسایه قرار می گیرد و در نتیجه اهمیت تأثیر عوامل اجتماعی به شکل فزایندهاي بیشتر می شود مراکز پیش دبستانی، به عنوان یکی از این محیط هاي خارج از خانواده محسوب شده که مکان بسیار مناسبی جهت توسعه ي تجربیات کودك در ارتباط با دیگران می باشند و نقش مهمی در آمادگی کودك جهت ورود به دبستان دارند.
با توجه به تنش زا بودن این محیط براي اکثر کودکان و با در نظر گرفتن این مطلب که اگر کودك از والدین بترسد، در منزل رفتار خوبی داشته اما در مدرسه با همسالان خود پرخاشگري می کند. بنابراین شناسایی این قبیل رفتارها به واسطه الگوهاي بازي و تعامل با همسالان در محیط پیش دبستانی توسط مربیان مربوطه حائز اهمیت می باشد دوران پیش دبستانی سال هاي مناسبی براي تشخیص، مداخله بهنگام و پیشگیري از مشکلات عاطفی و اجتماعی کودکان از قبیل پرخاشگري می باشد.
در صورت عدم تشخیص به موقع پرخاشگري، ممکن است در دوران نوجوانی و بزرگسالی زمینه براي مشکلات جدي تر از قبیل قلدري کردن، آسیب رساندن به دیگران، افت تحصیلی، تجاوز به عنف، بیکاري، دزدي، قتل و اشکال دیگر بیماري هاي روانی فراهم آید که منجر به بار اجتماعی و مالی عمده خواهد شد.
سرور عادلیخواه _ روانشناس تیم گویان
بدون دیدگاه